Waarom juist nu? Actueel voorbeeld uit de zorg
In augustus 2025 is een omvangrijk datalek aan het licht gekomen via een cyberaanval op het laboratorium Clinical Diagnostics Nederland. Hierbij werden persoonsgegevens van ongeveer 485.000 deelnemers aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker buitgemaakt, waaronder BSN-gegevens en medische informatie.
Het Alrijne Ziekenhuis – met vestigingen in Leiden, Leiderdorp en Alphen aan den Rijn – bevestigde dat een deel van hun patiënten betroffen was. Het gaat om naam, geboortedatum en BSN, zichtbaar via brieven die aanvallers mogelijk hebben buitgemaakt. Daarnaast meldde Bergman Clinics dat gegevens van 5.780 patiënten zijn buitgemaakt, inclusief onderzoeksuitslagen en BSN-gegevens.
Dit datalek toont de maatschappelijke urgentie: digitale risico’s raken direct het vertrouwen van patiënten, de reputatie van zorginstellingen en kunnen leiden tot langdurige juridische en organisatorische impact.
1. Risicomanagement en dataveiligheid
Voor de Raad van Toezicht is de eerste taak helder: zorgen dat er concrete maatregelen zijn om digitale risico’s te beperken. In deze context kunnen toezichthouders de volgende vragen stellen:
Is er een actuele risicoanalyse rond digitale beveiliging?
Zijn er duidelijke en getoetste protocollen voor mogelijke datalekken en noodscenario’s?
Hoe wordt de communicatie richting patiënten, media en toezichthouders geregeld bij incidenten zoals hierboven?
2. Strategische kansen benutten
Digitalisering biedt ook structurele voordelen:
Datagedreven beleidsvorming en efficiëntere werkprocessen.
Betere patiëntbeleving en validere verantwoording richting stakeholders.
Proactieve innovatie zoals AI, digitale consulten of predictive analytics in zorg.
De Raad kan het bestuur aanmoedigen om deze kansen op verantwoorde wijze te benutten en te koppelen aan maatschappelijke doelen.
3. Ethiek en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Technologische vooruitgang kent schaduwzijden. Denk aan privacyrisico’s, bias in algoritmes en het conflict tussen efficiëntie en menselijke maat. Toezichthouders moeten waakzaam zijn:
Wordt nieuwe technologie verantwoord geïntegreerd, met aandacht voor ethiek?
Zijn transparantie en accountability verankerd in strategische keuzes?
Wordt betrokkenheid van patiënten, burgers of cliënten in de evaluatie meegenomen?
4. Deskundigheid in de Raad
Niet elke toezichthouder hoeft tech-expert te zijn, maar basiskennis is essentieel. Denk aan:
Het aantrekken van een lid met digitaal of cybersecurity-affiniteit.
Inzetten op bijscholing en kennissessies met externe experts of Z-CERT.
Permanente monitoring van relevante ontwikkelingen, zoals het Europese actieplan voor cyberveiligheid in de zorg waarmee kwetsbaarheid van ziekenhuizen wordt beperkt en hulpbronnen (zoals vouchers en incidentresponse) beschikbaar komen.
Conclusie
Het datalek bij Clinical Diagnostics — met directe impact op instellingen zoals Alrijne Ziekenhuis en Bergman Clinics — onderstreept dat digitalisering niet kan wachten. De Raad van Toezicht moet digitaal toezicht vormgeven via risicomanagement, ethiek, strategische sturing en versterking van de eigen deskundigheid. Alleen zo kunnen organisaties toekomstbestendig, veilig én maatschappelijk verantwoord opereren.
Op zoek naar toezichthouders die dit soort strategische vraagstukken begrijpen én handen en voeten kunnen geven? Bekijk de actuele vacatures op rvt-vacatures.nl.